Đừng Xem Thường Các Phiền Não - Thiền sư Sayadaw U Tejaniya.
Khi bạn tưởng mình đang kiểm soát tâm, phiền não đang âm thầm cười nhạo bạn.
Bạn có bao giờ tự hào rằng mình đã thiền được một giờ mà không nhúc nhích? Hay cảm thấy bực bội khi người khác làm ồn trong lúc bạn đang thiền? Hoặc tự trách mình vì không thể tập trung vào hơi thở dù chỉ một phút? Nếu có, cuốn sách "Đừng Xem Thường Các Phiền Não" của thiền sư Sayadaw U Tejaniya sẽ là một cú sốc tỉnh thức dành cho bạn.
Trong thế giới hiện đại đầy căng thẳng và xao nhãng, nhiều người tìm đến thiền định như một phương thuốc chữa lành. Nhưng thật trớ trêu, chính cách chúng ta tiếp cận thiền lại thường trở thành nguồn gốc của thêm nhiều phiền não. Sayadaw U Tejaniya, một thiền sư người Myanmar với phong cách giảng dạy thực tế và không giáo điều, đã chỉ ra rằng phiền não không chỉ là những cơn giận dữ hay tham lam rõ ràng, mà còn ẩn náu trong những suy nghĩ tưởng chừng vô hại nhất.
Thiền là việc của tâm, không phải của thân
Điểm đột phá đầu tiên mà Sayadaw U Tejaniya mang đến là khái niệm "thiền là việc của tâm". Nhiều người nghĩ rằng thiền là ngồi kiết già, giữ lưng thẳng và tập trung vào hơi thở. Nhưng theo Sayadaw, đó chỉ là hình thức bên ngoài. Thiền thực sự là trải nghiệm tâm và thân một cách trực tiếp, từng khoảnh khắc, với sự hiểu biết đúng đắn.
"Bạn không cần phải tập trung quá mức," Sayadaw nhấn mạnh. "Thay vào đó, hãy 'quan sát', 'nhìn', 'hay biết' hoặc 'chú ý'." Cách tiếp cận này giải phóng chúng ta khỏi áp lực phải "làm đúng" và cho phép chúng ta thư giãn vào trạng thái nhận biết tự nhiên.
Phiền não tinh vi hơn bạn nghĩ
Một trong những khám phá gây sốc nhất từ cuốn sách là danh sách dài những phiền não tinh vi mà chúng ta thường không nhận ra. Những suy nghĩ như "Đèn không nên bật vào giờ này", "Tôi có thể làm nhanh hơn thế", hoặc "Hôm qua thiền tốt hơn hôm nay" - tất cả đều là biểu hiện của phiền não đang hoạt động.
Sayadaw giải thích rằng phiền não không chỉ là những biểu hiện thô thiển của tham, sân, si mà còn bao gồm tất cả những "họ hàng" của chúng, kể cả những người họ hàng xa nhất - như những suy nghĩ phán xét, khó chịu, so sánh, và tự ti mà chúng ta thường không nhận ra là phiền não.
Thái độ đúng đắn quan trọng hơn kỹ thuật
Sayadaw U Tejaniya nhấn mạnh rằng thái độ đúng đắn quan trọng hơn bất kỳ kỹ thuật thiền nào. Thái độ đúng đắn cho phép bạn chấp nhận, ghi nhận và quan sát bất kỳ điều gì đang xảy ra - dù là dễ chịu hay khó chịu - một cách thư giãn và tỉnh táo.
"Đừng cố tạo ra điều gì - cố tạo ra điều gì đó là tham. Đừng từ chối những gì đang xảy ra - từ chối những gì đang xảy ra là sân. Không biết rằng điều gì đó đang xảy ra hoặc đã ngừng xảy ra là si," Sayadaw giải thích.
Đối phó với đau đớn và cảm xúc mạnh
Một phần đặc biệt hữu ích của cuốn sách là hướng dẫn cách đối phó với đau đớn và cảm xúc mạnh trong thiền. Sayadaw chỉ ra rằng đau không phải là vấn đề; phản ứng tinh thần tiêu cực của chúng ta đối với nó mới là vấn đề.
"Khi bạn cảm thấy đau, điều đó có nghĩa là bạn có sự kháng cự tinh thần đối với nó," Sayadaw giải thích. "Không ai thích đau đớn và nếu bạn quan sát nó trong khi vẫn cảm thấy kháng cự, nó sẽ trở nên tồi tệ hơn."
Thay vào đó, ông khuyên chúng ta nên quan sát phản ứng tinh thần đối với cơn đau, và hiểu rằng có mối liên hệ trực tiếp giữa trạng thái tâm và cảm giác đau. Cách tiếp cận này có thể áp dụng cho tất cả các cảm xúc mạnh, từ giận dữ đến ham muốn.
Thiền là cuộc chạy marathon, không phải chạy 100 mét
Sayadaw U Tejaniya nhắc nhở chúng ta rằng thiền là một cuộc chạy marathon, không phải chạy 100 mét. Điều quan trọng là duy trì sự thực hành liên tục, từ khi thức dậy đến khi đi ngủ, không chỉ trong những buổi ngồi thiền chính thức.
"Không khó để nhận biết - chỉ khó để làm điều đó liên tục!" Sayadaw nói. Với nỗ lực đúng đắn liên tục, chánh niệm sẽ từ từ tạo ra động lực và trở nên mạnh mẽ hơn, cuối cùng dẫn đến trí tuệ thực sự.
Kết luận
"Đừng Xem Thường Các Phiền Não" của Sayadaw U Tejaniya không chỉ là một cuốn sách về thiền, mà còn là một hướng dẫn thực tế để sống một cuộc sống tỉnh thức hơn. Bằng cách dạy chúng ta cách nhận biết và làm việc với phiền não một cách khéo léo, Sayadaw mở ra con đường dẫn đến sự bình an và tự do nội tâm thực sự.
Nếu bạn đang tìm kiếm một cách tiếp cận thiền định thực tế, không giáo điều và có thể áp dụng vào cuộc sống hàng ngày, cuốn sách này là một kho báu không thể bỏ qua. Hãy đọc nó, thực hành theo nó, và quan trọng nhất, đừng bao giờ xem thường các phiền não - chúng sẽ cười vào mặt bạn!
Bạn đã đọc cuốn sách này chưa? Bạn có kinh nghiệm gì về việc nhận diện phiền não trong tâm? Hãy chia sẻ trong phần bình luận bên dưới. Và nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, đừng quên mua sách để ủng hộ tác giả và chia sẻ bài viết với những người bạn quan tâm đến thiền định.